نویسنده: ویلیام و مالاندرا / مترجم: دکتر خسرو قلیزاده
در سالهای اخیر آثار زیادی درباره دین ایران باستان نوشته شده است. بسیاری از این آثار به بررسی دینی پرداختند که توسط زرتشت قدیم در قدیمیترین دوران باستان پا به عرصه گذاشت. این دین سپس دچار تغییرات و تحولاتی شد که خود موضوع پژوهشهای دیگری قرار گرفت. در واقع بسیاری از پژوهندگان ظهور کیش زردشت را مبنای مطالعه ادیان ایران باستان قرار دادهاند و کمتر به مبانی عقیدتی و پیش زمینه فکری دین کهن ایرانیان پیش از زردشت پرداختهاند. شاید دلیل عمده این موضوع کمبود منابع و شواهد معتبر و قابل استناد باشد. مزیت کتاب حاضر دقیقاً در پرداختن به همین مبانی عقیدتی و پیش زمینه فکری دین کهن ایرانیان پیش از زردشت است و به قول نویسنده آن: «درآمدی است بر باستانیترین شکلهای کیش زردشتی». نویسنده با تیزبینی خاصی از دل متون اوستایی و کتیبههای هخامنشی این مبانی فکری کهن را بازشناسی و مطرح میکند. به باور پروفسور مالاندرا خدایان و ایزدانی مانند اهورامزدا، مهر، سروش، آناهید، تیشتر، باد، رشن و بهرام، به نمایههایی همچون آتش، هوم، فره، فروشی، تطهیر و قهرمانانی همچون جمشید، همگی ریشه در باورهای کهن آریاییان پیش از زردشت دارند و این پیامبر در پیریزی دین خود نه تنها همه باورهای کهن آریاییان را طرد نکرد بلکه بخش مهمی از آنها را به نفع کیش جدید خود به کار گرفت. لذا نویسنده پس از یک مقدمه نسبتاً طولانی در خصوص این مبانی، هر یک از این موارد مهم و زیربنایی را موضوع فصلهای مستقل کتاب خود ساخته و در فصول هفدهگانه اثر به طور مشروح به موارد زیر پرداخته است: زردشت، اهورامزدا، مهر، رشن، بهرام، فره، وایو، فروشیها، آناهیتا، اشی، سروش، تیشتر، هوم، آتش، تطهیر و آلایش، جمشید و سرانجام نمازهای مقدس سهگانه کیش زردشتی. نویسنده در ابتدای هر فصل به یک موضوع خاص میپردازد و آخرین دادههای علمی در آن موضوع را مطرح کرده و از لابهلای متنی اوستایی یا فارسی باستان استدلال خود را بیرون کشیده و مطرح میسازد.
