انسان هم مثل حیوانات دارای مشخصه‌‌های فطری، مثل خوردن و خوابیدن و تولید مثل و…. است. ولی با هوش و عقل در مقابل مشکلات چاره‌‌های غیر غریزی نیز می‌‌یابد مثل بنای خانه و استفاده از چهارپایان، ایجاد بازار و تمدن. انسان به جز جانوران و طبیعت از طرف انسان‌ها نیز در معرض تهدید است. عقل، انسان را به سوی پس‌انداز کالا و انباشت قدرت برای استفاده از آن در روز مبادا می‌‌کشاند. این خود موجب درگیری با سایرین جهت تصاحب قدرت به هر شکل است. داشتن قدرت اقتصادی و علمی و مذهبی و سیاسی و نظامی وسیله‌ای برای ایجاد آرامش و اطمینان و رفاه شد و کم‌ کم به صورت یک برتری و تفاخر در مقابل بی‌‌چیزان و ضعیفان و… جلوه‌گر شد و چون این قدرت‌ها ساده به دست نمی‌آمدند. بعضی با ظاهرسازی و وانمود کردن به داشتن قدرت، این خلاء را پر کرده و می‌‌کنند.

بعضی صاحبان قدرت و بزرگان روحانیت و مذاهب به قدری خودشیفته و پیرو کیش شخصیت شده‌اند که با تبلیغات و مغزشویی مردم را به بالاتر از پرستش خود اغفال کرده‌اند و حتی گریه‌کن پرورش می‌دهند.

یک خودرو خوب امکانی برای سفر راحت و امن است ولی به یک ابزار تفاخر و تحقیر هم تبدیل شده. در مورد یک ثروتمند و فرمانده و دکتر و استاد و مهندس و روحانی و قهرمان و ورزشکار و فیلسوف و استاد هم ممکن است صدق کند. لذا کسانی که این کمبود را احساس می‌کنند سعی در به دست آوردن یا تظاهر به داشتن آنها می‌کنند. ادعای عرفان و هنرمندی و شاعری با موی بلند و ریش بلند و ژست خاص هم وسیله‌‎ای برای تفاخر شده و قدرت‌طلبان با انحراف ذهنیت جامعه، این داشته‎‌ها را به ابزار تحقیر و تشویق تبدیل می‌کنند. افراد نیز گاهی بی‎‌آنکه علاقه و انگیزه‌‌ای داشته باشند برای رسیدن به آن‌‌ها به واقع یا تظاهر به تکاپو افتاده و زندگی‌شان را تباه ‌می‌کنند.

داشتن یک مدرک تحصیل، به ویژه در ایران به جای اینکه وسیله‎‌ای جهت کار و زندگی راحت‌‌تر و مورد علاقه باشد، ابزار تفاخر شده و عده‌ای با فروش پایان‌‌نامه کسب و کار راه انداخته‌‌اند. تا با مقوایی به نام مدرک حتی جعلی تا حدودی این کمبود را جبران کنند. یا با تبلیغ اینکه استفاده از برند مُد و تشخص است. کیف ۱۰۰ هزار تومانی را یک میلیون تومان می‌فروشند در حالیکه بعضی خریداران ده هزار تومان ندارد که داخل آن بگذارد. ?!! BRAND

بعضی از کسانی که موقعیت بالای شغلی و اقتصادی و تحصیلی دارند و بعضی مشاهیر با تعداد بالای فالور در فضای مجازی وقتی می‌بینند عده دیگری از مردم هم‌ در این راه هستند، به این مسابقه بی‌‌انتها بیشتر دامن می‌‌زنند تا برتری خیالی خود را نگهدارند تا آنجا که بعضی از پوشک باز کردن بچه‌‌هایشان را جشن می‌‌گیرند یا نوزادشان را به تولد در روزهای خاص مجبور می‌کنند یا برای مرده‌‌هایشان گریه‌کن و شرکت‌کننده در مجلس ترحیم اجیر می‌‌کنند. اگر چه کرونا بعضی از این دکان‌‌ها را تخته کرده است. ولی در جوامعی که دینداری یا قدرت یا تحصیل یا پول مزیت شخصی افراطی به شمار نمی‌‌رود افراد نیاز زیادی به ظاهرسازی ‌ندارند.

آگاهی به این موضوع شاید بتواند عموم را به پوچ بودن این ذهنیات آگاه کند و باعث بی‌محلی مردم به این ظاهرسازی‌ها شود و روشن کند که فعالیت برای داشتن قدرت و ثروت و حکمت و دانش برای راحت‌تر کردن زندگی و فرار از نا آگاهی ثمربخش است و تفاخر و تظاهر به آن پوچ و موجب اضطراب و عذاب است.

من گـرفتم که قمار از همه عالم بردی

دست آخر همـه را باخته می‌باید رفت

صائب تبریزی