به اهتمام علی اصغر حقدار. نشر چشمه

میرزا ملکم خان (متولد 1249 قمری) از نخستین روشن فکران ایرانی عصر قاجار است که از ده سالگی در پاریس زندگی و تحصیل کرده  و پس از بازگشت از اروپا، ابتدا به عنوان مترجم و سپس  معلم مدرسه دارالفنون و پس از آن با حمایت سپهسالار و مشیرالدوله به عنوان  سفیر درکشورهای  انگلستان، آلمان، فرانسه و ایتالیا ،وارد دستگاه حکومتی ایران می شود.

ملکم خان که تحت تأثیر تمدن و ترقیات علمی و انقلاب صنعتی اروپا قرار گرفته بود ضمن آشنایی با اندیشه های عصر روشنگری مبلغ اصلاحات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در نظام حکومتی ایرانی و برخورداری مردم ایران از دستاوردهای جدید علمی و فرهنگی از قبیل راه آهن، تلگراف، بانک و آموزش و پرورش نوین می گردد.

ملکم خان نخستین خط تلگراف را در ایران احداث می کند و نیز پایه گذار نخستین لژ فراموسونری در ایران است. که با مخالفت ناصرالدین شاه رو به رو و تعطیل می شود.

در این کتاب نامه های ملکم خان را که در مقام نماینده ایران در کشور های مختلف به مقامات وقت ایرانی از جمله شاه و مشیرالدوله نوشته جمع آوری شده  آن چه که از مجموع مفاهیم  جمله ها بر می آید این است که ملکم خان به دلیل اقامت طولانی در کشور های اروپایی و آشنایی با زمینه های فکری رنسانس و انقلاب  صنعتی کوشش میکند در هر فرصتی دولت مردان ایران را متوجه عقب ماندگی کشور از قافله تمدن و پیشرفت های جدید علمی نماید و اصلاح امور مالی، گمرکی، ایجاد ارتش منظم و پلیس و تشکیل وزارتخانه ها، خصوصاً احداث راه آهن را به عنوان پایه و اساس اصلاح دولت و پیشرفتهای علمی و فنی معرفی، وآنان را متوجه لزوم هماهنگی باتحولات جدید می نماید.

در سال 1903 در نامه ای به  مشیرالدوله چنین می نویسد: ما اهل مشرق با آن توکلی که داریم، حکم آینده را به تقدیر آسمانی می گذاریم. اما وزرا و علمای فرهنگستان با قبول مقدرات   الهی، انسان را کامل مختار می دانند  و به حکم درس های تاریخ مقدمات  حمالیه ی مشرق را منشأ و نتایج دیگر قرار می دهند….».

در پاسخ یکی از وزرا می نویسد.از خلق فرنگستان صد کرور پول بگیرید و صد نفر معلم و مهندس و صاحب منصب بخواهید که در تحت نظر ده وزیر ایرانی کارهای اداری را موافق این عهد نظم دهند   .بیست کمپانی دعوت نمایید و  امتیاز دهید که صد کرور تومان به ایران بیاورند و احداثات معظم و راه آهن بسازند .در هریک از ممالک ایران بانک تجارت و ملی و زراعت بسازید و معادن و آب ها و جنگل را موافق این عهد نظم بدهید