(تحلیلی از گزارش عملیات پنهانی سیا در کودتای 28 مرداد 1332)
نویسنده: محمدعلی موحد

امروز سالگرد کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ است
آن زمان ۸۴ درصد از درآمد نفت ایران به انگلیس می‌رسید و بعد از ملی شدن صنعت نفت توسط حکومت ملی، و ناامید شدن انگلیس از منافع نفت با هماهنگی سیا در ۲۸ مرداد حکومت ملی را ساقط و مصدق را دستگیر و محاکمه کردند.
چرچیل و ایزنهاور کودتا را تایید کردند.

آشی به دست سیا طبخ شد که ایرانی‌ها در آن کمترین سهم را داشتند و در عین حال آن آش جز با دخالت ایرانی‌ها پخته نمی‌شد… نام ایران و مصدق در همۀ دنیا پیچیده بود. چشم دل ملت‌های استعمارزده به سوی ایران بود. پس چه شد که آن شهد به شرنگ مبدل گشت و سرانجام آن عزت و سرافرازی به خفت و خواری کشید…
…همواره فکر می‌کنم یک عنصر اصلی مصیبت آن بود که اجازه دادیم تنش و غوغاگری بر ما چیره گردد و هوش و حواس رهبران جنبش را برباید. در سرتاسر این شش سال تعصب و خشونت بیداد می‌کرد. فضای سیاسی جامعه فضایی تب‌آلود و مخاصمه‌جوی و هیجان‌زده بود. قتل و ترور و فحش و ناسزا و شعار و لجن‌پراکنی و افشاگری و مبارزطلبی مجال تمکین نمی‌داد و کمتر جایی برای آینده‌نگری و مصلحت‌جویی باقی می‌گذاشت، لاجرم آغازی به آن شیرینی و دل‌انگیزی پایانی چنان تلخ و جانگزا داشت. بازگشایی پروندۀ آن حوادث نیازمند پرداختن به رساله‌ای مستقل است. نباید فراموش کرد که هیچ اختلافی در سطح دولت‌ها تا قیام قیامت دوام نمی‌آورد و روزی فیصله می‌یابد. بخت بلند و عزم آهنین و شجاعت اخلاقی می‌خواهد تا ملتی سکون و آرامش را حفظ کند و فضای سیاست را از عربده و جنجال دور نگاه دارد و رهبران و دست‌اندرکاران را یاری دهد تا دستخوش وسوسه‌ها نگردند و موقعیت‌ها را دریابند و ادب مبارزه را از دست ندهند و پوستِ همدیگر نکَنند و کشور را به بن بست نکشانند.

—

—